Hoe kun je veilig op hoogtes werken?

Een van de meest risicovolle werkzaamheden bij het klussen is het werken op hoogte. Veel mensen denken niet meteen aan de risico’s van “even snel een klusje op hoogte doen”. Maar wist je dat er jaarlijks duizenden mensen op de Spoedeisende Hulp belanden door een val van een ladder of dak? Met een goede voorbereiding en het juiste materiaal maak je het verschil. Veilig werken op hoogte is geen overbodige luxe, maar pure noodzaak.

Waarom is veilig werken op hoogte zo belangrijk?

Veel klussen lijken onschuldig, maar een ongelukje zit in een klein hoekje. Vaak gebeuren ongelukken bij eenvoudige taken zoals:

• Het legen van dakgoten

• Zonnepanelen schoonmaken

• Schilderwerk aan kozijnen of gevel

• Takken snoeien of snoeiwerk op een ladder

Valpartijen van 2 à 3 meter hoogte kunnen ernstig letsel veroorzaken. Denk aan een gebroken arm, rugklachten of nog erger. De oorzaak? Vaak komt het door een instabiele ladder, gladde schoenen of gewoon haast. En daarom is goede voorbereiding het halve werk!

Welke wet- en regelgeving gelden voor werken op hoogte?

Voor bedrijven en professionals zijn er regels vastgesteld in onder andere de Arbowet en de Arbeidsomstandighedenbesluit. Hierin staan o.a. de volgende regels vermeld:

• Vanaf 2,5 meter of hoger wordt het werken als risicovol beschouwd. 

• Bij dit soort werk moeten van valbeveiliging maatregelen worden genomen, zoals leuningen, steigers of een harnas met lijn. 

• De voorkeur gaat altijd uit naar collectieve bescherming (zoals randbeveiliging) boven persoonlijke bescherming (zoals een harnas)

• Hulpmiddelen zoals ladders, steigers en valbeveiliging moeten periodiek gekeurd zijn en in goede staat verkeren. 

Deze regels gelden formeel gezien alleen voor bedrijven, maar ook als particulier is het verstandig om deze regels serieus te nemen. Zeker als je taken uitvoert die normaal gesproken door vakmensen gedaan worden. Daarom adviseren wij om te werken volgens de professionele veiligheidsnormen, ook thuis. En gebruik de juiste materialen en neem valgevaar serieus.

Vanaf wanneer is valbeveiliging verplicht in Nederland?

De hoofdregel volgens Artikel 3.16 van het Arbeidsomstandighedenbesluit is valbeveiliging verplicht zodra er sprake is van: “Een valhoogte van 2,5 meter of meer, of bij een lager gelegen gevaarlijke situatie.”

Dat betekent dat je vanaf 2,5 meter hoogte beveiligingsmaatregelen moet treffen. Deze kunnen bestaan uit:

• Leuningen of randbeveiliging

• Steigers met kantplanken en leuningframes

• Vangnetten

• Of als collectieve beveiliging niet mogelijk is, een persoonlijke valbeveiliging zoals een harnas met lijn

Maar let op! Ook onder de 2,5 meter kan valbeveiliging verplicht zijn. Het gaat dan niet alleen om de hoogte, maar om het risico van ernstig letsel bij een val. Bijvoorbeeld als je werkt boven een:

• Waterpartij

• Glazen dak of daklicht

• Verkeersweg

• Hard stalen oppervlak

• Machine of installatie met gevaarlijke onderdelen.

Werken op een ladder

Voor welk werk is de ladder nou eigenlijk geschikt?

• Korte klussen (max. 2 uur)

• Klussen waarbij er lichte werkzaamheden worden uitgevoerd, zoals bijvoorbeeld schilderen, lamp vervangen)

• Situaties waarin snel op- en afklimmen nodig is.

De ladder is niet geschikt voor:

• Langdurig werk

• Zwaar gereedschap of materialen meenemen

• Werk waarbij beide handen gebruikt moeten worden en je niet goed kunt vasthouden

Veiligheidstips voor de ladder:

Gebruik een stabiele ladder, bij voorkeur met antislip-voeten of een stabilisator. Een ladder moet je onder een hoek van 75 graden opstellen.  Zet de ladder op een vlakke stevige ondergrond. Voorkom dat een ladder kan wegzakken of verschuiven. Buiten zie je vaak ongelijke of zachte ondergronden zoals grasvelden, grindpaden of natte tuintegels. In deze gevallen kun je een laddermat, stabiele plank of laddervoet gebruiken om de ondergrond te verstevigen. Ga niet op de bovenste treden van de ladder staan. De bovenste treden liggen dicht bij het zwaartepunt van de ladder. Als je daar gaat staan, dan wordt het hele systeem instabiel. De ladder kan dan sneller gaan wiebelen of zelfs omvallen. Houd altijd 3 steunpunten op de ladder, bijvoorbeeld twee voeten en één hand. Gebruik geen ladder bij windkracht 6 of hoger. 

Werken op een steiger

Voor welk werk is een steiger nou eigenlijk geschikt?

• Klussen waarbij er met beide handen gewerkt moet worden.

• Klussen waarbij langdurig op hoogte gewerkt moet worden ( meer dan 2 uur)

• Werk waarbij er gereedschap en materialen mee omhoog moeten

• Voor grotere werkoppervlakten zoals een hele gevel, dakkapel of dakgoot. 

De steiger is niet geschikt voor:

• Zeer korte of simpele klussen

• Kleine ruimtes of plaatsen met weinig opstelruimte. 

Veiligheidstips voor de steiger:

Zorg dat de steiger volgens de handleiding is opgebouwd. Gebruik altijd leuning/randbeveiliging. Een collectieve beveiliging (zoals een leuning) heeft de voorkeur boven persoonlijke beveiliging (zoals een harnas). Het beschermt iedereen op de werkplek, ongeacht iemands ervaring of uitrusting. Zet de steiger op een harde, vlakke ondergrond. Een steiger moet op alle poten gelijkmatig ondersteund worden. Een paar millimeter scheef kan op hoogte al tientallen centimeters afwijking geven → levensgevaarlijk! Neem indien nodig extra maatregelen zoals stelpoten, onderlegplaten of een verankering aan een gevel. Vergeet ook niet om de wielen op de rem te zetten (bij rolsteigers). Gebruik een steiger niet bij windkracht 6 of hoger.

Ladder versus Steiger

Bekijk onze ladders en steigers:

Wanneer gebruik je welk middel?

Voor elke klus heb je een ander hulpmiddel nodig. Hier zetten we een aantal hulpmiddelen en bij welke klussen je ze het beste kunt gebruiken op een rijtje:

Tot slot: veilig werken begint bij een goede voorbereiding

Wat je klus ook is — zorg dat je altijd de juiste maatregelen neemt. Of je nu schildert, schoonmaakt of snoeit: valgevaar is serieus. Met de juiste hulpmiddelen en een gezonde dosis oplettendheid verklein je het risico op ongelukken aanzienlijk.

Wil je veilig klimmen? Zorg dat je goed vastzit!

Een greep uit onze valbeveiligingsmaterialen: